Derin ven trombozu nedir? Neden oluşur?
Derin ven trombozu (DVT) vücudun, derin toplardamarları içerisinde pıhtı oluşumu ile seyreden bir durumdur. Pıhtılar, kanın akışkanlığının değiştiği ve kümeleşmeye eğilimin olduğu büyük cerrahi ve ortopedik ameliyatlar, hareketsizlik, uzun yolculuklar, obesite, hamilelik, hormon replasman tedavisi alma, kanser ve bazı kalıtsal kan hastalıkları durumlarında oluşur. Yıllık olarak görülme sıklığı her 10.000 kişide 5-20 hasta arasında değişmektedir. İnsidansı, 60 yaş üzerinde %1?e kadar yükselmektedir.

Uzun uçak yolculukları derin ven trombozuna yol açar mı?
Uzun uçuşlar sırasında bacakların ?hareketsiz olarak? belli pozisyonda kalması kan dolaşımının yavaşlaması, bacak damarlarında kan göllenmesi, damarın içindeki kan basıncının artmasıyla beraber, hastalıkla ilgili risk faktörlerini taşıyanlarda; pıhtı oluşumu kolaylaşır. Pıhtının damarı tıkaması bacakta dolaşım bozukluğu yapmasının yanında, pıhtıdan kopan parçaların ?Akciğer Embolisine? yol açması yaşamı tehdit eden bir durumdur.

Ekonomi Class Sendromu nedir?
Tarihçilerin aktardıklarına göre II. Dünya Savaşı\'nda Alman bombardımanından korunmak için sığınaklarda ve metroda saatlerce hareketsiz oturup bekleyen insanların daha sonra ayağa kalkması ile gerçekleşen ani ölümleri, o zamanlarda çok kolay izah edilemiyordu. Daha sonları bu kişilerin toplardamarlardan akciğere atan emboli sebebiyle öldükleri anlaşıldı. İşte önceleri tanımlamayan bu ölümlerin nedeni ?ekonomi sınıfı sendromu\'.
Ekonomi class sendromu ilk olarak 1954 yılında Venezuela- ABD arasında 14 saatlik yolculuk sonrası, bir doktorun bacak toplardamarında pıhtı oluştuğunda kayıtlara geçmiş ve bu sorun 1977 yılından sonra popüler hale gelmiştir. Ardından 28 yaşındaki Bayan Emma Christofferson 2000 yılında Sydney?den Londra Heathrow\'a uçtuktan sonra akciğere emboli atan bir pıhtı sonucu trajik olarak hayatını kaybetmiştir ve bu hastalık basında büyük yankı bularak Ekonomi class sendromu adını almıştır.
Ekonomi class sendromuna, hareket etmenin güç olduğu, dar aralıklı küçük koltukta seyahat eden ekonomi sınıfı yolcularında daha sık olarak rastlanıyor. Molasız uzun otomobil ve otobüs yolculuklarından sonra da görülse bile, en sık uçak yolculuklarından sonra karşılaşılıyor. Araştırmalara göre ekonomi sınıfı sendromu görülme sıklığı yerinde sabit oturanlarda, uçak içinde dolaşanlara oranla 4 kat fazla. Literatürde Tokyo Havalimanında yılda 150 kişinin iner inmez pıhtı tanısı ile tedaviye alındığı ve buna karşın %4\'ü öldüğü bildiriliyor.
Son olarak akademik çevreler arasında ekonomi sınıfı sendromu?nun, business klassda oturan iş adamlarında da çok önemli bir problem olduğu ve bu nedenle bu soruna \'ekonomi sınıfı sendromu\' yerine \'uzun seyahat sendromu\' olarak değiştirilebileceği tartışılıyor.

Yolculuktan başladıktan 4 saat sonra kritik eşik
Ekonomi sınıf sendromu için uçak yolculuklarında 4 saatten sonra risk başlıyor. 6 saatten daha uzun olan uçuşlarda ise risk oldukça yükseliyor. En sık olarak okyanus aşırı uçuşlarda karşılaşılıyor. Ekonomi klas sendromunda temel sebep hareketsizlik. Fakat uzmanlara göre düşük oksijen basıncı, kuru kabin atmosferi, ve uçakta susuz kalmak da çok etkili oluyor. Türkiye\'de özellikle Avrupa dışına yapılan ve kısa kalınıp geri dönülen yolculuklar sonrası hastaların bacağında şişlik, ağrı, gerilme, nefes darlığı ve öksürük şikâyetleriyle Ortopedi ve Göğüs Hastalıkları?na başvuruyorlar ve hastaların akıllarına tromboz gelmiyor. Ekonomi sınıfı sendromunun sadece uçak değil sıcak ülkelere yapılan kara yolculuklarında, hac ve umre seyahatleri sonrasında da görülebiliyor.

Kimler daha fazla risk altında?
? 50 yaş üzeri yolcular ( Fakat her yaşta görülebilir )
? Doğum kontrol ilacı kullananlar
? Varisi olanlar
? Daha önceden bir tromboz hikâyesi olanlar
? Obezler
? Yeni ameliyat geçirmiş olanlar
? Yakın zamanda travma geçirmiş olanlar
? Kanser hastaları
? Hamile /lohusalar
? Fazla sigara kullananlar
? Genetik yatkınlığı olanlar
? Kronik kalp hastaları
? Kadınlarda risk biraz daha yüksektir

Uçakta Pıhtı oluşumunu engellemek için alınacak önmeler:
* Bacak hareketlerini engellememesi için, bacak altlarına valiz, çanta gibi eşyalar konulmamalıdır.
* Bacaklarda belli aralıklarla germe, bükme, uzatma gibi hareketler yapılmalıdır. Uygun olursa her saat başı 5-10 dakika kadar ayakta gezinmek gerekir.
* Uzun süre aynı pozisyonda oturulmamalıdır.
* Alkol,kafein ve uyku ilacından uzak durulmalıdır.
* Yolculuk öncesinde ve sırasında bol sıvı alımına dikkat edilmelidir.
* Vücudu sıkmayacak rahat giysiler giyilmelidir. Uzun yolculuklarda varis çorapları kullanılmalıdır.
* Kanser olgularında, trombotik hastalıklarda ve ameliyat nedeniyle hareket kısıtlılığı olanlarda uçuş öncesi kan sulandırıcı iğne uygulanmalıdır

PDF olarak indirmek için lütfen tıklayınız

Doç. Dr. Ümit Kervan
Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi
Türk Kalp Damar Cerrahisi Derneği Pulmoner Hipertansiyon ve Pulmoner Tromboembeoli Tedavileri Çalışma Grubu Başkan Yardımcısı